Bieszczady są inne od wszystkich gór jakie znam … i bynajmniej nie mam tu na myśli połonin których  nie spotkamy nigdzie indziej na obszarze polskich Karpat. Bieszczady to góry nieszablonowe, surowe, i jakby niedostosowane do komercyjnego prospektu. Prostota komponuje się tu z dzikim pięknem, a ogromna przestrzeń, którą chłoniemy z poszarganych wiatrem połonin zastanawia … Te zielone stoki opadają stromo ku dolinom równie pięknym co wierzchołki, z pewnością jednak bardziej intrygującym. Dziś przenosić będziemy się to w górę to w dół – zobaczymy mniej znane doliny i piękne połoniny. Wczesnowiosenne Bieszczady budzą się do życia – tłumów jeszcze nie ma, odizolujemy się więc, by w ciszy przeżywać kontakt z naturą.

Jedziemy szosą wojewódzką nr 897 – mamy nadzieję znaleźć się w Nowym Łupkowie nim zapadnie zmierzch. Nasz mały synek woła jeść, zatrzymujemy się więc w Maniowie, przy bocznej dróżce biegnącej wzdłuż potoku Roztoka. Dostrzegając w pobliżu niewielkie zalesione wzniesienie, korzystam z chwili przerwy by rozejrzeć się w terenie. Nie muszę nawet patrzeć na mapę – charakterystyczne dla miejsca cerkiewnego i cmentarza otoczenie nie budzi żadnych wątpliwości … Po chwili jestem na miejscu …

 

Stary cmentarz w Maniowie jest jedną z ostatnich pamiątek przedwojennej wsi, nieliczne stare nagrobki porośnięte wysoką trawą utrzymane są w nie najlepszej kondycji. W przeszłości, przeprowadzano tu prace porządkowe dzięki Stowarzyszeniu MAGURYCZ – wtedy jeszcze pod nazwą  Nieformalna Grupa Kamieniarzy „Magurycz”

Inną pamiątką dawnej wsi jest murowana kapliczka. Znajduje się niedaleko mostu na Osławie. To urokliwe miejsce, zazwyczaj bywa pomijane i niedostrzegane z okien pędzącego samochodu. Warto jednak zatrzymać się i spędzić kilka chwil w cieniu starych drzew otaczających ten obiekt sakralny. Musimy jechać dalej Łupków już niedaleko, a tam przenocujemy i zastanowimy się, co dalej …

Nowy dzień budzi się na Łupkowem – pogodny, zachęcający do wędrówek rześki, wiosenny poranek. Pierwsza myśl przy porannej kawie w oknie pensjonatu: odwiedzić dawno nie widziany cmentarz parafialny, zarazem jedno z najbardziej klimatycznych i niepowtarzalnych miejsc wiecznego spoczynku w polskich Karpatach.

Szutrowa droga biegnie w kierunku południowym, poruszamy się powoli – córeczka na rowerku, ja obok piechotą. Żona została w pensjonacie przy synku, postaramy się wrócić do nich jak najszybciej. Stary cmentarz znajduje się stosunkowo niedaleko naszego miejsca noclegowego, lecz droga wiedzie dalej … gdzieś tam na przełęczy znajduje się legendarny tunel o którym wspominałem w przeszłości i przeczytać wzmiankę o nim można choćby  w jednym ze starszych artykułów który znajduje się Tutaj

Podchodzimy bliżej by znaleźć się wewnątrz obręczy starych drzew. Niesamowite, tajemnicze, tchnące starością historyczne miejsce mówiące o łemkowskich dramatach sprzed lat …

 

Osobliwości magicznego cmentarza w tle pięknych drzew, szkoda że sporo z nich usunięto, widać wokół ścięte pniaki …

Zatarte już inskrypcje na licznych nagrobkach, także wiele zmurszałych krzyży opartych o drzewa. Piękny lecz smutny cmentarz na tym pustkowiu potrafi działać na ludzka wyobraźnię. Łupków w moich oczach jest jednym z najpiękniejszych miejsc w polskich Karpatach. Pogranicze Bieszczadów i Beskidu Niskiego to miejsce rzadziej odwiedzane, z pewnością jednak wartościowe i jedyne w swoim rodzaju.

Kierujemy się na wschód, przenosząc się z cichej doliny w Bieszczady Wysokie, tym razem na szczyt Smereka, który jest przedłużeniem grzbietu Połoniny Wetlińskiej.

Żółty szlak prowadzi przez Przełęcz Orłowicza do Zatwarnicy, my  skorzystamy dziś z niego połowicznie. Na wspomnianej przełęczy skręcimy w lewo i jeśli warunki pozwolą, wówczas krótkim odcinkiem Głównego Szlaku Beskidzkiego dotrzemy na Smerek.

 

Leśny ślad wiary i urokliwa, kręta dróżka. Miejsce na szlaku dość charakterystyczne, szczególnie jesienią, gdy kolorowy las tworzy w tym miejscu niezwykły tunel. Dziś wysoko w górach o tej porze roku liści jeszcze nie widać, a urok krętej ścieżki jest tylko namiastką tego co można zobaczyć tu w październiku.

 

Wspinamy się wąską, stromą nitką pośród wychodni skalnych. Kolejne fascynujące miejsce na szlaku, tym razem jednak kolory nagich jeszcze buków wspaniale wpasowały się w tło szarych skał.

Jeszcze tylko krótkie podejście dzieli nas od rozległych połonin. Las kończy się, czujemy mocny podmuch wiatru, ale mimo to słońce świeci bardzo mocno. Przełęcz Orłowicza tuż tuż – moi najbliżsi po raz pierwszy staną na grzbiecie Połoniny Wetlińskiej, a malutki Tymuś będzie mógł pochwalić się w przyszłości tym, że jako niemowlę zdobył słynną przełęcz.

Patrzymy na wschód, a tam … fascynująca przestrzeń w tle charakterystycznych wierzchołków Połoniny Wetlińskiej. Roh, Osadzki Wierch, oraz Hnatowe Berdo widzimy jak na dłoni, jednak musimy już zejść – zrywa się wiatr, który może być nieznośny dla maluchów. Odprowadzam moją drużynę w stronę lasu – zaczekają tam na mnie 20 minut, tyle czasu zajmie mi bieg tam i z powrotem, na niedaleki Smerek, przez ten czas Tymon zdąży zjeść.

Już w rejonie szczytu dostrzegam niewidoczną wcześniej Hasiakową Skałę – odległy rąbek pomiędzy Rohem a Hnatowym. Właśnie tam w oddali kończy się bądź też zaczyna Połonina Wetlińska, natomiast Smerek który właśnie zdobywam jest jej zachodnim przedłużeniem oddzielonym Przełęczą Orłowicza. Mniejszy z jego wierzchołków dostępny dla turystów jest tuż przede mną, natomiast po prawej wznosi się drugi nieco wyższy, nieoznakowany jednak żadnym kolorem szlaku. Przystanę chwilę na szczycie, rozejrzę się dookoła i wciągnę głęboko oddech – czyste powietrze, brak tłumów i panorama 360° … Bieszczady magiczne, Bieszczady puste – ciche gniazdo południowo wschodniej Polski, zarazem kwintesencja karpackości …

Magia nie opuszcza również strony zachodniej, tam oblicze gór choć bardziej stonowane i mniej efektowne, zarazem jednak dzikie i puste, zachwycić może i zastanowić każdego, kto żyć nie może bez możliwości eksploracji tego mglistego, karpackiego bezmiaru.

Zbiegam ku przełęczy, następnie w dół w stronę lasu – tam moja drużyna czeka na mnie. Ruszymy wkrótce razem znów, synek właśnie wypił mleko i zasnął, jest spokojny, nie interesują go jeszcze przygody. Żona z córeczką radzą sobie świetnie, mała ma wigor, natomiast moja wybranka w przeszłości aktywnie uczestniczyła w rajdach młodzieżowych, więc wędrówki w terenie górskim nie są jej obce. Możemy powiedzieć : wracamy do Przemyśla z podniesioną głową, rodzinny plan wykonany, marzenie wspólnej wędrówki całkowicie zostało spełnione. Może już wkrótce znowu wstąpimy na szlak …

Tekst i zdjęcia Tomasz Gołkowski