Dwudniowy rajd po Bieszczadach – cz. II: Odkrywanie ukrytych skarbów gór
Bieszczady, jeden z najbardziej malowniczych zakątków Polski, to miejsce, które przyciąga zarówno doświadczonych turystów, jak i tych, którzy dopiero stawiają pierwsze kroki w górskich wędrówkach. W drugiej części naszego dwudniowego rajdu po tej niepowtarzalnej krainie wzniesień, będziemy eksplorować mniej uczęszczane szlaki, odkrywając ukryte skarby, które czają się w głębi dzikiej przyrody. Nasza podróż nie tylko dostarczy nam niezapomnianych wrażeń, ale również pozwoli na zbliżenie się do nostalgii i magii, jaką Bieszczady niosą w sobie. Czy jesteście gotowi na przygodę, która pozwoli Wam poczuć duszę tych gór? Zapraszamy do lektury!
Planowanie idealnej trasy w Bieszczadach
Podczas planowania idealnej trasy w Bieszczadach warto uwzględnić zarówno malownicze widoki, jak i dostępność tras w zależności od poziomu trudności. Urok tego regionu tkwi w różnorodności krajobrazów, dlatego zróżnicowanie planu podróży jest kluczem do idealnego doświadczenia. Oto kilka propozycji:
- Szlak na Tarnicę – najwyższy szczyt Bieszczad, oferujący niezapomniane widoki i możliwość podziwiania wschodu słońca.
- Ścieżka przyrodnicza “Wodospad Szepit” – doskonały wybór dla rodzin, które pragną spędzić czas w otoczeniu natury bez zbyt dużego wysiłku.
- Szlak “Doliną Sanu” – idealny dla miłośników spływów i kajakarstwa, zakończony klimatycznym ogniskiem nad brzegiem rzeki.
Pamiętaj, aby zawsze sprawdzić prognozy pogody przed wyruszeniem w trasę. Bieszczady potrafią zaskoczyć i zmiana warunków atmosferycznych może znacząco wpłynąć na komfort wędrówki. Przygotowanie listy rzeczy do zabrania pomoże uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek. Oto przykładowa tabelka z niezbędnym ekwipunkiem:
Klasa | Zalecane wyposażenie |
---|---|
Podstawowe | Woda, jedzenie, mapa, kompas |
Bezpieczeństwo | Apteczka, latarka, naładowany telefon |
Odzież | Ciepłe ubrania, kurtka przeciwdeszczowa, wygodne buty |
Nie zapominaj także o lokalnej kulturze i atrakcjach turystycznych. Warto uwzględnić w planie wizytę w typowej bieszczadzkiej chacie lub lokalnym muzeum. Takie miejsca pozwalają lepiej poznać historię regionu oraz jego mieszkańców. Zastanów się nad tym, co chciałbyś zobaczyć i doświadczyć – każde spotkanie z bieszczadzką przyrodą to nowa przygoda.
Na koniec, niezależnie od wybranej trasy, pozostaw sobie przestrzeń na elastyczność podczas podróży. Odkrywanie nowych szlaków i miejsc często prowadzi do najgłębszych i najciekawszych doświadczeń. Bieszczady są regionem, który skrywa wiele przygód, a ich wspaniałość odkrywa się nie tylko w atlasie, ale i podczas wędrówki po bezdrożach.
Noclegi w sercu gór – sprawdzone miejsca na wypoczynek
Po intensywnym dniu spędzonym na górskich szlakach Bieszczad, warto znaleźć idealne miejsce na regenerację sił. Oto kilka polecanych noclegów, które oferują komfort i bliskość natury:
1. Chata pod Pisana
Umiejscowiona w malowniczej dolinie, ta urokliwa chata to doskonały wybór dla miłośników spokoju.
- Adres: Dolina Sanu 45
- Udogodnienia: ogród, grill, bliskość szlaków turystycznych
- Cena za noc: od 200 zł
2. Osada Bieszczadzka
To miejsce łączy w sobie tradycję z nowoczesnością, oferując szeroką gamę atrakcji dla turystów.
- Adres: Ustrzyki Dolne, ul. Górska 12
- Udogodnienia: sauna, jacuzzi, organizacja wycieczek
- Cena za noc: od 280 zł
3. Sadyba Bieszczady
Wielu turystów docenia przytulny klimat tej agroturystyki oraz bliskość do lokalnych atrakcji.
- Adres: Cisna 24
- Udogodnienia: kuchnia regionalna, wypożyczalnia rowerów
- Cena za noc: od 150 zł
Tablica porównawcza noclegów
Miejsce | Udogodnienia | Cena za noc |
---|---|---|
Chata pod Pisana | ogród, grill | 200 zł |
Osada Bieszczadzka | sauna, jacuzzi | 280 zł |
Sadyba Bieszczady | kuchnia regionalna | 150 zł |
Czy jesteś gotowy na wypoczynek w jednym z tych urokliwych miejsc? Bieszczady czekają na Ciebie z otwartymi ramionami oraz niezapomnianymi widokami. Sprawdzone noclegi zapewnią komfort, a otoczenie inspirujące chwile na łonie natury. Zarezerwuj swoje miejsce, a na pewno wrócisz z niezapomnianymi wspomnieniami!
Podziwiaj unikalne krajobrazy – najpiękniejsze punkty widokowe
Bieszczady to region, który zachwyca nie tylko bogactwem flory i fauny, ale także niezwykłymi pejzażami, które można podziwiać z licznych punktów widokowych. W czasie dwudniowego rajdu warto zatrzymać się w paru strategicznych miejscach, by nacieszyć się wyjątkowymi widokami, które na długo pozostaną w pamięci.
Oto kilka z najpiękniejszych punktów widokowych, które koniecznie należy odwiedzić:
- Tarnica – najwyższy szczyt Bieszczad, z którego roztaczają się panoramiczne widoki na kwitnące doliny i malownicze góry.
- Wysoki Wir – stąd można podziwiać nie tylko okoliczne pasma górskie, ale również zapierające dech w piersiach wschody oraz zachody słońca.
- Mała Rawka – to idealne miejsce dla miłośników fotograficznych przygód, z widokiem na urzekające tereny Bieszczadzkiego Parku Narodowego.
- Przełęcz nad Roztokami – znana ze swoich malowniczych formacji skalnych, to doskonała lokalizacja na relaks przy ognisku po dniu pełnym wrażeń.
Warto również wspomnieć o szlakach prowadzących do tych punktów. Niektóre z nich mogą być nieco wymagające, jednak nagroda w postaci widoków rekompensuje wszelkie trudy. Oto sugerowane spacery:
Szlak | Dystans (km) | Stopień trudności |
---|---|---|
Na Tarnicę | 7 | Średni |
Mała Rawka | 5 | Łatwy |
Wysoki Wir | 10 | Trudny |
Przełęcz nad Roztokami | 6 | Średni |
Każdy z tych punktów to nie tylko idealne miejsce do podziwiania spektakularnych widoków, ale także szansa na chwilę refleksji i regeneracji sił w otoczeniu natury. Z dala od miejskiego zgiełku, Bieszczady oferują nam możliwość naładowania baterii i odkrycia piękna, jaki kryje w sobie nasz kraj.
Atrakcje kulturowe Bieszczad – co warto zobaczyć
Bieszczady to region, który kryje w sobie nie tylko piękne krajobrazy, ale także bogatą kulturę i historię. Warto wykorzystać czas na eksplorację lokalnych atrakcji kulturowych, które przeniosą nas w świat tradycji i lokalnych zwyczajów. Oto kilka miejsc, które powinny znajdować się na Twojej liście podczas dwudniowego rajdu po tych malowniczych górach.
Ośrodki kultury i tradycji
Przede wszystkim, nie można pominąć skansenów, które przedstawiają życie i kulturę dawnych mieszkańców Bieszczad:
- Skansen w Sanoku – to jeden z największych skansenów w Polsce, który oferuje wgląd w tradycyjną architekturę regionalną oraz bogaty zbiór sztuki ludowej.
- Skansen w Babicach – mniejszy, ale pełen autentycznych budynków, który zachwyca atmosferą małej wioski.
- Muzeum Linii Mościckiego – miejsce, w którym można poznać historię kolei w Bieszczadach i ich wpływ na rozwój regionu.
Kościoły i zabytki
Architektura sakralna jest nieodłącznym elementem bieszczadzkiego krajobrazu. Warto odwiedzić:
- Kościół w Równem – znany z pięknych ikon i bogatej historii związanej z miejscowością.
- Synagoga w Lesku – dowód na wielokulturowość tego regionu, zachwycająca architekturą i wystrojem.
- Cmentarz w Czarnej – miejsce spoczynku wielu zasłużonych dla kultury, z pięknymi nagrobkami.
Wydarzenia kulturalne
Bieszczady to także region pełen wydarzeń kulturalnych i festiwali, które przyciągają turystów z całej Polski i zagranicy:
Nazwa wydarzenia | Data | Miejsce |
---|---|---|
Festiwal Muzyki Folkowej | czerwiec | Ustrzyki Dolne |
Bieszczadzki Festiwal Filmowy | sierpień | Sanok |
Jarmark Bieszczadzki | wrzesień | Lesko |
Dzięki tym atrakcjom, każdy, kto odwiedza Bieszczady, może zgłębić lokalną kulturę i tradycje, a także aktywnie uczestniczyć w wielu interesujących wydarzeniach. Niezależnie od tego, czy jesteś miłośnikiem sztuki, historii, czy po prostu chcesz poczuć klimat tego regionu – Bieszczady mają wiele do zaoferowania.
Smaki Bieszczad – lokalna kuchnia, którą musisz spróbować
Kiedy myślimy o Bieszczadach, wiele osób przywołuje na myśl malownicze górskie krajobrazy i tajemnicze lasy, jednak to lokalna kuchnia także zasługuje na szczególną uwagę. Region ten oferuje wiele wyjątkowych potraw, które są świadectwem bogatej kultury i tradycji, a także zasobów, jakie dostarcza okolica.
W menu bieszczadzkich restauracji nie może zabraknąć kwaśnicy, która świetnie rozgrzewa w chłodne dni. To zupa na bazie kiszonej kapusty, często podawana z dodatkiem wędliny lub ryby. W wielu miejscach serwuje się ją z kluskami własnej roboty, co dodaje jej wyjątkowego smaku.
Innym daniem, które koniecznie trzeba spróbować, jest pieróg ruskie, znany również jako pieróg z nadzieniem z ziemniaków i twarogu. W Bieszczadach często podawany jest w nietypowy sposób – zamiast smalcu, doskonale komponuje się z bieszczadzkim jogurtem, który oferuje orzeźwienie i lekkość.
Nie można zapomnieć o kiełbasie bieszczadzkiej, która jest prawdziwym symbolem regionalnej kuchni. Charakteryzuje się wyjątkowym smakiem, często ma szpikowane dodatki czosnku czy majeranku. Kiedy tylko nadarzy się okazja, warto jej spróbować z lokalnym chlebem i swojskim ogórkiem.
Dla wielbicieli słodkości Bieszczady także mają wiele do zaoferowania. Kuleczki bieszczadzkie to specjały, które łączą w sobie różnorodne smaki, a ich przygotowanie często opiera się na tradycyjnych przepisach przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Warto zwrócić uwagę na lokalne ciasta, które są feerią smaków i aromatów.
Danie | Składniki | Właściwości |
---|---|---|
Kwaśnica | Kiszona kapusta, ziemniaki, wędliny | Rozgrzewająca, sycąca |
Pierogi ruskie | Ziemniaki, twaróg, cebula | Tradycyjne, pożywne |
Kiełbasa bieszczadzka | Mięso wieprzowe, czosnek, majeranek | Smakowita, aromatyczna |
Kuleczki bieszczadzkie | Mąka, cukier, dodatki | Słodka, regionalna |
Podczas wędrówek po Bieszczadach nie można pominąć spróbowania lokalnych win i piw rzemieślniczych. Bieszczady mają swoje browary, które oferują napoje o wyjątkowych smakach, idealnych do regionalnych potraw. To prawdziwy raj dla podniebienia!
Bezpieczeństwo i przygotowanie w górach
Wyruszając na dwudniowy rajd po Bieszczadach, kluczowe jest zapewnienie sobie bezpieczeństwa oraz odpowiedniego przygotowania. Góry, mimo swojej pięknej scenerii, mogą być nieprzewidywalne, dlatego warto pamiętać o kilku istotnych zasadach.
- Planowanie trasy – Zanim wyruszysz, zwróć uwagę na dostępność szlaków oraz stopień ich trudności. Dobrze jest dostosować trasę do swoich umiejętności i kondycji fizycznej.
- Prognoza pogody – Sprawdzaj prognozy na kilka dni przed wyprawą oraz dbaj o bieżące śledzenie warunków atmosferycznych podczas wędrówki. Bieszczady potrafią zaskoczyć nagłymi zmianami pogody!
- Odzież i obuwie – Wybierz wygodne, wodoodporne buty oraz ubrania dostosowane do zmiennych warunków. Pamiętaj, że kilka warstw odzieży umożliwi łatwą regulację temperatury.
- Apteczka – Warto zabrać podstawowe leki i środki opatrunkowe. Mała apteczka to element, który może okazać się nieoceniony w razie nagłej kontuzji.
W trakcie wędrówki, odpowiednie nawodnienie oraz dostarczanie energii są równie istotne. Zainwestuj w wysokiej jakości sprzęt, aby mieć pewność, że jest on niezawodny w najtrudniejszych warunkach.
Sprzęt | Opis |
---|---|
Kurtka przeciwdeszczowa | Chroni przed opadami oraz wiatrem. |
Mapy i przewodniki | Pomogą w orientacji i wyborze tras. |
Bateria powerbank | Zapewni zasilanie dla telefonu w nagłych wypadkach. |
Nie zapomnij również o odpowiednich technikach poruszania się w górach. Zastosowanie zasad bezpieczeństwa, takich jak przemieszczanie się w grupie i komunikowanie się z innymi, może znacznie zwiększyć szanse na spokojny powrót z rajdu.
Pamiętać warto, że góry są piękne, ale należy do nich podejść z szacunkiem i ostrożnością. Tylko wtedy możemy cieszyć się z każdego kroku postawionego na bieszczadzkich szlakach.
Zabierz ze sobą – niezbędne akcesoria na szlak
Wybierając się na dwudniowy rajd po Bieszczadach, należy pamiętać o odpowiednim wyposażeniu, które zapewni komfort oraz bezpieczeństwo na szlaku. Oto lista akcesoriów, które warto zabrać ze sobą, aby w pełni cieszyć się urokami górskiego krajobrazu.
- Wygodne buty trekkingowe – kluczowe dla bezpieczeństwa i wygody podczas długich wędrówek.
- Plecak turystyczny – z odpowiednią ilością miejsca na wszystkie niezbędne akcesoria.
- Kurtka przeciwdeszczowa – warunki w Bieszczadach mogą się szybko zmieniać, dlatego warto być przygotowanym.
- Mapa i kompas – klasyczny, ale niezawodny zestaw, który pomoże w orientacji w terenie.
- Latarka/headlamp – na wypadek nocnych wędrówek lub niespodziewanego przedłużenia dnia.
- Apteczka pierwszej pomocy – zawsze warto mieć pod ręką podstawowe leki i opatrunki.
- Termos z ciepłym napojem – gorąca herbata lub kawa to idealny sposób na rozgrzanie się w trudnych warunkach.
Oprócz wymienionych akcesoriów, warto także zabrać ze sobą sprzęt do gotowania, który pozwoli nam na przygotowanie ciepłych posiłków na biwaku:
Sprzęt | Opis |
---|---|
Kuchenka turystyczna | Mała, lekka i łatwa w użyciu, idealna do gotowania w terenie. |
Naczynia metalowe | Wytrzymałe i odporne na wysokie temperatury – niezbędne do gotowania. |
Przybory do jedzenia | Łyżki, widelce i kubki – nie zapomnij zabrać ze sobą podstawowych akcesoriów. |
Jednak nie zapominajmy także o aspektach ekologicznych. Zabierając na szlak recyklingowe pojemniki na odpady, zapewnimy sobie komfort, a jednocześnie zadbamy o piękno przyrody. Staraj się również ograniczyć ilość plastiku i wybieraj produkty w sprawdzonych opakowaniach.
Warto również pamiętać o powerbanku do naładowania telefonu, aby zawsze mieć możliwość wezwania pomocy oraz robienia zdjęć, które uwiecznią nasze górskie przygody.
Relaks po wędrówkach – najlepsze sposoby na regenerację
Po intensywnych wędrówkach po malowniczych szlakach Bieszczadów, czas na zasłużoną regenerację. Odpoczynek jest kluczowy, aby przywrócić równowagę ciała i umysłu. Oto kilka sprawdzonych sposobów, które pozwolą Ci w pełni cieszyć się urokami natury po ciężkim dniu wędrówki.
- Relaksująca kąpiel – Po całym dniu spędzonym na szlaku, nic nie działa lepiej niż gorąca kąpiel z dodatkiem aromatycznych olejków eterycznych. Lawenda czy eukaliptus pomogą w odprężeniu mięśni oraz zniwelują stres.
- Naturalne napoje – Nie zapomnij o odpowiednim nawodnieniu. Domowe napary z ziół, takich jak mięta czy melisa, wspomogą regenerację i ułatwią zasypianie. Spróbuj także smoothie z owoców i warzyw żelaznych.
- Stretching – Delikatne ćwiczenia rozciągające pomogą rozluźnić napięte mięśnie. Znajdź ciche miejsce w otoczeniu przyrody i oddaj się chwili dla siebie.
Oprócz skoncentrowania się na fizycznym relaxie, warto również zadbać o regenerację emocjonalną. Sposoby takie jak:
- Medytacja – Kilkanaście minut spędzonych na medytacji w ciszy otaczającej przyrody pomoże zrelaksować umysł i oczyścić myśli.
- Jeden z ulubionych zajęć – Możesz poczytać książkę lub wysłuchać ulubionych piosenek, co pozwoli Ci się zrelaksować i zregenerować psychicznie.
Warto również rozważyć strefę wellness, jeżeli masz dostęp do takiej atrakcji. Sauny i masaże to świetne sposoby na zregenerowanie organizmu po wysiłku. Specjalistyczne zabiegi, jak np. masaż sportowy, mogą przyspieszyć regenerację mięśni i poprawić krążenie krwi.
Oto krótkie zestawienie najczęściej polecanych zabiegów:
Rodzaj zabiegu | Korzyści |
---|---|
Masaż relaksacyjny | Redukcja napięcia, poprawa samopoczucia |
Masaż sportowy | Regeneracja mięśni, poprawa elastyczności |
Sauna fińska | Detoksykacja, relaksacja mięśni |
Sam proces regeneracji to także doskonały moment, by na nowo docenić piękno bieszczadzkiej przyrody. Daj sobie czas, aby podziwiać widoki, które jeszcze niedawno były Twoim celem wędrówki. Chwila spędzona w naturze szybko przywróci Ci energię i sprawi, że kolejne wyzwania na szlaku będą jeszcze przyjemniejsze.
Ekologiczne aspekty turystyki w Bieszczadach
Bieszczady to nie tylko piękne krajobrazy i górskie szlaki, ale także miejsce, gdzie coraz większą uwagę przykłada się do ochrony środowiska. W obliczu rosnącej liczby turystów, ekologiczne aspekty stają się kluczowe, aby zachować unikalny charakter tego regionu.
W regionie Bieszczadów promowane są zrównoważone praktyki turystyczne, które mają na celu minimalizowanie negatywnego wpływu na przyrodę. Wiele lokalnych inicjatyw skupia się na edukacji ekologicznej, angażując turystów w działania na rzecz ochrony środowiska. Uczestnictwo w takich projektach pozwala na bliższe poznanie ekosystemu Bieszczad, a także na aktywne wspieranie jego ochrony.
- Ograniczenie plastiku: Coraz więcej pensjonatów i schronisk stawia na ekologiczne alternatywy dla plastiku, oferując wielorazowe naczynia i torby.
- Programy recyklingu: W miejscu pobytu ludzie są zachęcani do segregowania śmieci, co wpływa na redukcję odpadów w regionie.
- Edukacja ekologiczna: Organizowane są warsztaty i spotkania, które uświadamiają turystów o znaczeniu ochrony przyrody.
Dzięki działaniom lokalnych społeczności, Bieszczady zyskują miano regionu, który potrafi harmonijnie łączyć turystykę z ochroną środowiska. Warto jednak pamiętać, że każdy turysta ma wpływ na to, jak będziemy mogli cieszyć się tymi górami w przyszłości. To właśnie osobiste wybory, takie jak korzystanie z lokalnych produktów czy wybór ekologicznych środków transportu, przyczyniają się do ochrony tego wyjątkowego miejsca.
Aspekt | Opis |
---|---|
Ochrona przyrody | Programy mające na celu ochronę lokalnych gatunków roślin i zwierząt. |
Transport | Promowanie transportu publicznego oraz rowerów jako alternatywy dla samochodów. |
Ekologiczna gastronomia | Restauracje serwujące lokalne, organiczne potrawy wspierające lokalnych producentów. |
W Bieszczadach trwa nieustanna walka o zachowanie naturalnego piękna tego regionu. Dzięki współpracy turystów i mieszkańców możliwe jest wprowadzenie skutecznych zmian, które przyczynią się do zrównoważonego rozwoju turystyki w tej malowniczej części Polski. Tylko w ten sposób możemy cieszyć się urokami Bieszczad i pozostawić je w dobrym stanie przyszłym pokoleniom.
Podsumowanie – jak najlepiej wykorzystać czas w Bieszczadach
Bieszczady to nie tylko piękne krajobrazy, ale także doskonała okazja do aktywnego spędzania czasu na świeżym powietrzu. Aby w pełni wykorzystać swój dwudniowy pobyt w tym regionie, warto dobrze zaplanować wszystkie atrakcje. Oto kilka wskazówek, jak maksymalnie wykorzystać czas w tej malowniczej części Polski:
- Wybierz odpowiedni szlak turystyczny: Bieszczady oferują wiele różnych szlaków, od łatwych po bardziej wymagające. Zdecyduj się na trasę, która odpowiada Twojemu poziomowi sprawności.
- Zaplanuj przerwy: Nie zapomnij o regularnych przystankach, aby naładować baterie. Dobrze jest zatrzymać się w widokowych miejscach, by podziwiać otaczające piękno natury.
- Korzystaj z lokalnej kuchni: Bieszczady słyną z regionalnych potraw. Zatrzymaj się w lokalnych karczmach, aby spróbować pysznych dań, takich jak kwaśnica czy pierogi.
- Odwiedź lokalne atrakcje: Po dniu pełnym wędrówek, warto znaleźć czas na zwiedzanie. Bieszczady kryją w sobie wiele ciekawych miejsc, takich jak cerkwie, ruinę zamku w Sobieniu czy przełom Osławy.
Jeżeli chcesz lepiej zaplanować swój czas, poniżej przedstawiamy przykład harmonogramu, który pomoże w organizacji twojego pobytu:
Godzina | Aktywność |
---|---|
8:00 | Śniadanie w lokalnej gospodzie |
9:00 | Rozpoczęcie wędrówki na Tarnicę |
13:00 | Lunch na szlaku |
15:00 | Zwiedzanie cerkwi w Łopience |
17:00 | Relaks nad Soliną |
19:00 | Kolacja w regionalnej karczmie |
Pamiętaj, aby dostosować swój plan do własnych możliwości i chęci. Bieszczady to miejsce, które zachwyca w każdej porze roku, więc niezależnie od tego, kiedy odwiedzisz ten region, zawsze znajdziesz coś interesującego do zrobienia. Czas spędzony w tej części Polski na pewno będzie niezapomniany!
W miarę jak nasza podróż po Bieszczadach dobiega końca, z pewnością każdy z nas zabiera ze sobą nie tylko piękne wspomnienia, ale także mnóstwo inspiracji do dalszego odkrywania uroków tej niepowtarzalnej krainy. Dwudniowy rajd po Bieszczadach był okazją nie tylko do obcowania z naturą, ale również do poznania lokalnej kultury i historii, które tworzą nieodłączny element tej malowniczej scenerii.
Mamy nadzieję, że nasza relacja przybliżyła Wam magię tego regionu i zachęciła do samodzielnego eksplorowania jego zakątków. Bieszczady to nie tylko miejsce na weekendowy wypad – to prawdziwe skarbnica przygód, które czekają na odkrycie. Niech każdy krok postawiony na bieszczadzkich szlakach będzie krokiem ku niezapomnianym doświadczeniom i wspaniałym chwilom spędzonym w gronie najbliższych.
Dziękujemy, że byliście z nami podczas tej podróży. Czekamy na Wasze relacje i doświadczenia związane z Bieszczadami – może już niedługo uda się nam wspólnie odkryć kolejne zakątki tego fenomenu przyrody. Do zobaczenia na szlaku!